آیا تروریست‌ها در شکستن محاصره حلب موفق خواهند بود/ محاصره شکست و گذرگاه مرگ باز شد

شکست محدود محاصره و ایجاد مسیر جدید برای تروریست‌ها به دام بزرگی برای آنان تبدیل شده و تعداد زیادی از عناصر مسلح در روزهای اخیر در نتیجه موشک باران گسترده سوریه و روسیه به هلاکت رسیده‌اند.  

  در تازه‌ترین تحولات حلب، درگیری‌ها بین ارتش سوریه و گروه‌های جیش الفتح در محورهای الصنوبرات، المقلع، ام القرع در جنوب حلب و محور 1070 در جنوب‌غرب شهر حلب ادامه دارد. استفاده نیروهای دولتی از انواع تسلیحات سبک و سنگین باعث شده ارتش سوریه و متحدانش بتوانند به 25 بلوک از ساختمان‌های جنوب پروژه مسکونی 1070 واقع در غرب شهر حلب دست پیدا کنند.

 
عملیات ارتش سوریه تلفات و جراحات زیادی را در میان عناصر مسلح ایجاد کرده است، بخش هماهنگی به عنوان سخن‌گوی گروه‌های مسلح از هلاکت شمس ابو محمد فرمانده نظامی جنبش الجبهة الشامیة در نتیجه شدت جراحات ناشی از حملات ارتش سوریه در جریان درگیری‌های الراموسه خبر داد. سه تن دیگر از سرکردگان گروهک تروریستی فیلق الشام با نام‌های وافی محمد هاشم، وسامر فواز الصادق، و عبد السلام کلیة در جریان حملات هوایی ارتش سوریه در درگیری‌های لاذقیه جان خود را از دست داده‌اند.

پزشکی قانونی سوریه در حلب با معاینه پیکرهای شهدای ارتش و مجروحان در نتیجه موشک باران گروه‌های مسلح با گازهای مسموم، به این نتیجه رسیدند که گاز استفاده شده بر ضد عناصر ارتش از سوی گروه‌های تروریستی، گاز خردل بوده است.
 
این اولین باری نیست که گروه‌های مذکور از مواد سمی و شیمیایی برای ایجاد تلفات گسترده در میان نیروهای دولتی استفاده می‌کنند، اما شتاب تحولات منطقه و حمایت برخی کشورهای خارجی از گروه‌های تروریستی باعث شده مجامع بین‌المللی نسبت به جنایات تروریست‌ها در حلب که عمدتا آنها را گروه‌های معتدل و میانه را می‌خوانند، سکوت کرده و خواستار مشارکت آنها در روند سیاسی کشور باشند. تروریست‌های مسلح در سال‌های 2012 و 2014 نیز در این منطقه از موشک‌های فسفری بر ضد مناطق استقرار نیروهای ارتش استفاده کرده بودند.
 
دولت‌های حامی گروه‌های مسلح سعی دارند ادله و واقعیت‌های استفاده تروریست‌ها از گازهای سمی ممنوعه را مخفی نگه دارند، سازمان‌های حقوق بشری نیز تحقیقات قابل توجهی در این زمینه انجام نمی‌دهند و همین موضوع باعث مخفی ماندن ابعاد جنایات تروریست ها در سالهای اخیر و تکرار این جنایت ها بر ضد مردم بی دفاع سوریه شده است.
 

 
معادله ناکام تروریست ها در حلب
گروه‌های تروریستی با پیروزی در درگیری های دانشکده های نظامی و منطقه الراموسه همچنان سعی در بزرگ‌نمایی پیروزی‌های خود در این منطقه دارد. آنها در عین حال حملات خود را وارد فاز تازه‌ای کرده و حمله از طریق تونل‌ها و مواد منفجره را در دستور کار قرار داده اند. به این ترتیب مناطق قدیمی حلب مورد تجاوز تروریست‌ها قرار گرفته و بخش گسترده ای از آثار باستانی و ساختمان‌های مناطق قدیمی تخریب شده است.

نگاهی کلی به روند درگیری‌های حلب و نفوذ اخیر گروه‌های تروریستی به مجتمع دانشکده های نظامی و منطقه الراموسه نشان از معادلات تازه تروریست‌ها برای استفاده از این پیروزی نظامی در برابر پیروزی ارتش سوریه در مسیر کاستلو دارد. گروه‌های تروریستی در همین راستا از تمامی پتانسیل خود استفاده کرده و با سازماندهی دقیق پیاده‌نظام خود به همراه خودروهای بمب‌گذاری شده انتحاری و استفاده گسترده از موشک‌های ضد زره فاگوت که محموله بزرگی از آنها ماه گذشته به دست تروریست ها رسیده بود، سعی کردند به هر قیمتی شده این معادله را به نفع خود رقم بزنند.

به این ترتیب نیروهای مسلح ضد دولت سوریه موفق شدند بعد از مجموعه ای از پیروزی‌های ارتش سوریه در کشتزارهای الملاح و کارگاه های اللیرمون و منطقه بنی زید و تسلط آن بر مسیر کاستلو به عنوان تنها خط امدادی گروه‌های مسلح ، دستاورد شکننده ای را در الراموسه با حضور بیش از 30 گروه تروریستی از جمله جیش الفتح و احرار الشام به دست آورند.

با وجود اینکه این نفوذ شکستی برای عملیات موفق ارتش سوریه در حلب به شمار می‌رفت، اما با توجه به تنگی گذرگاه ایجاد شده و مشکل بودن تردد کامیون‌ها در این منطقه و تسلط موشکی و توپخانه‌ای نیروهای سوریه و روسیه بر آن نمی‌تواند تغییرات اساسی در معادلات نظامی حلب ایجاد کند.
 
به این ترتیب همان طور که از عملیات ارتش سوریه بعد از شکست الراموسه مشخص است، این اتفاق گر چه خللی در روند پیروزی های ارتش ایجاد کرد، اما نخواهد توانست موازنه نظامی را به نفع گروه‌های مسلح به هم بزند. به این ترتیب ارتش سوریه به زودی ابتکار عمل را در دست گرفته و اشتباهاتی که در روزهای اخیر مرتکب شده را اصلاح خواهد کرد. ایجاد این مسیر به جای آنکه بتواند محاصره بخش شرقی حلب را بشکند، به دام بزرگی برای تروریست ها تبدیل شده و تعداد زیادی از عناصر مسلح در روزهای اخیر در نتیجه موشک باران گسترده سوریه و روسیه جان خود را از دست داده اند.
 

 
چیزی که از این عملیات مشخص است اینکه، گروه‌های تروریستی بیش از اینکه به ابعاد نظامی عملیات مذکور توجه داشته باشند، می‌خواهند از آن در ابعاد سیاسی و تبلیغاتی استفاده کنند.
 
از لحاظ تاکتیکی مشخص است که گروه‌های مسلح شانس کافی برای رفع محاصره ارتش سوریه از طریق خلل ایجاد شده را ندارند. از سوی دیگر ممکن است بار دیگر توسط ارتش محاصره شود، چنانچه گذرگاه ایجاد شده تحت تسلط کامل موشک‌ها و توپ‌خانه‌های ارتش سوریه است. اما پیشروی‌های دولت در مناطق مختلف باعث شد تروریست‌ها مجبور شوند این ریسک خطرناک را بپذیرند تا شاید بتوانند تأخیری در روند موفقیت‌های دولت سوریه ایجاد کرده و شانس ضعیف خود را برای رفع محاصره حلب امتحان کنند.  
 
به این ترتیب می‌توان گفت اهداف سیاسی تحرک اخیر تروریست‌ها ایجاد معادله الراموسه در برابر کاستلو جهت تقویت مواضع متزلزل رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه در دیدار با ولادیمیر پوتین همتای روس وی بود.
 
شکاف در میان جیش الفتح
در حالی ‌که عملیات ارتش سوریه برای ترمیم شکاف ایجاد شده در منطقه الراموسه با عملیات زمینی و تحت پوشش نیروهای هوایی و خمپاره‌ای ادامه دارد، گروه‌های جیش الفتح در نتیجه شکست در ادامه پیشروی‌های میدانی خود دچار اختلاف شده‌اند. جریان‌های مختلف داخلی این گروه تروریستی شامل جبهه النصره و احرار الشام اختلافات شدیدی با یکدیگر دارند.

جیش الفتح در گذشته با این مبنا تشکیل شد که اتحاد گروه‌های بزرگ مسلح در چارچوب حمایت‌های نامحدود بین‌المللی و منطقه‌ای می‌تواند شکست بزرگی را به ارتش سوریه وارد کند، این جبهه از زمان تأسیس خود به موفقیت‌های قابل توجهی دست پیدا کرده بود، اما پایداری ارتش سوریه و متحدانش و قدرت آن برای مهار موج اولیه این حملات باعث شده عناصر جیش الفتح در انگیزه خود دچار تزلزل شده و نتوانند موفقیت قابل توجهی به دست بیاورند.
 

 
این در حالی بود که آنها تسلط بر حلب و کنار زدن سایر گروه‌های مسلح سوری را به عنوان یکی از اهداف اصلی عملیات خود انتخاب کرده بودند. در همین چارچوب بود که جیش الفتح بلافاصله پس از آغاز این عملیات اعلام کرد که به تنهایی فرماندهی میدان حلب را در اختیار دارد و هیچ یک از اتاق‌های عملیات گروه‌های دیگر در عملیات مذکور مشارکت ندارند.

دستاوردهای  گذشته جیش الفتح باعث شده بود اختلافات اعتقادی عناصر واگرای حاضر در این ائتلاف تا حد زیادی مخفی باقی بماند، اما همزمان با شکست این گروه در حلب این اختلافات نیز افزایش پیدا کرده است. تصادفی نیست که می‌بینیم درگیری‌های لفظی در سایت‌های اجتماعی بین سرکردگان احرار الشام و فتح الشام (جبهه النصره) در رابطه با اظهارات لبیب النحاس رئیس مناسبات خارجی احرار الشام در گفتگو با روزنامه الحیات عربستان در زمینه دموکراسی و روند سیاسی به وجود آمده است. این درگیری‌های لفظی نشان دهنده وجود شکاف داخلی و اختلاف بین دو گروه تروریستی در زمینه مسائل مطرح شده است.  

این اختلاف اعتقادی در میان بخش های متعدد احرار الشام نیز مشاهده می شود. گروهی از عناصر احرار الشام دموکراسی را در بُعد ابزاری -و نه قانون‌گذاری- تأیید می‌کند، یکی از مهم‌ترین این عناصر ابو العباس الشامی است، این در حالی است که بیشتر نظریه‌پردازان  احرار الشام این دیدگاه را رد و دموکراسی را کفر می دانند. البته دیدگاه رسمی در میان احرار الشام قائل به تکفیر و تحریم دموکراسی است، اما همان طور که مشخص است، دیدگاه‌های متناقض با این رویکرد در میان عناصر احرار الشام به وجود آمده است. جبهه فتح الشام البته اجماع خاصی بر رد دموکراسی دارد.

اختلافات موجود در میان گروه های مسلح حلب تنها منحصر به دیدگاه آنها در رابطه با دموکراسی نیست. یکی از عوامل اصلی این اختلاف انتشار اخباری در رابطه با موافقت احرار الشام در ورود به روند سیاسی با محوریت احیای قانون اساسی سال 1950 مبتنی بر نظام پارلمانی در این کشور است. ابو محمد الصادق یکی از سرکردگان این گروه می گوید که اختلافاتی نیز در روند حل بحران سوریه بین عناصر ائتلاف جیش الفتح به وجود آمده است.
 
به گونه ای که برخی از این عناصر از جمله لبیب النحاس حل بحران سوریه از طریق بازگشت به قانون اساسی سال 1950 را قبول دارند. این در حالی است که گفته می‌شود سعودی ها نیز هیئت مذاکره‌ کننده تروریست ها را مجبور کرده اند بازگشت به قانون 1950 را به عنوان مبنای تأسیس سوریه جدید بعد از براندازی نظام این کشور بپذیرند.
 

نتیجه گیری
به این ترتیب به نظر نمی‌رسد در سایه تحولات میدانی روزهای پس از پیشروی عناصر مسلح در الراموسه و شکنندگی دستاورد آنها در نفوذ به محاصره حلب و بروز اختلافات داخلی در میان ائتلاف مهاجمان به حلب روزهای خوشی در انتظار عناصر مسلح باشد. سیگنالهای موازنه جدید با مهار موج اولیه شکست ارتش سوریه خود را نشان داده و در روزهای آینده بیش از پیش نمایان خواهد شد.
 
گروه های مسلح در این روزها سعی دارند فعالیت های نظامی نیروهای سوریه را متفرق کنند و همزمان با درگیری های جنوب و غرب حلب برخی جبهه های دیگر نظر السویدا و حومه دمشق  و غوطه شرقی و درعا را نیز فعال کنند تا شاید از حجم فشارهای وارد بر آنها در حلب کاسته شود. اما این اقدامات نیز با شکست مواجه شده است.
 
در حلب ارتش سوریه در دو مسیر فعالیت می کند. نیروهای دولتی در درجه اول سعی دارند تسلط خود در مسیر کاستلو را تقویت کنند و به همین علت منطقه ضهرة عبد ربه را تحت کنترل گرفته اند. در درجه دوم آنها تلاش دارند عملیات گسترده‌ای را با هدف جداسازی مناطق حیان و رتیان و عندان از شرق حلب انجام دهند. به این ترتیب می توان گفت که روزهای آینده حامل اخباری از کامل شدن محاصره شرق حلب خواهد بود که این بار عناصر تروریستی بیشتری را درگیر خود خواهد کرد.